“Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 17/04/2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yayınlanan Kanun ile birlikte, çalışma hayatını ilgilendiren bir kısım düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir.
4857 sayılı İş Kanununa Geçici 10. Madde eklenmiştir. Bu maddedeki düzenleme şu şekildedir.
“Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.
Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.”
Yukarıdaki madde hükmü gereğince;
Ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık (Örn. devamsızlık, kavga, hakaret, zarar verme vb. ) dışında 3 ay süre ile işverenin işçiyi işten çıkarması yasaklanmıştır. Bu yasak işveren için geçerli olup, işçinin iş sözleşmesini sona erdirmesi yasaklanmamıştır. Yani işçi istifa edebilir veya herhangi bir başka sebeple iş sözleşmesini sona erdirebilir.
Normal dönemde işverenin işçiyi ücretsiz izne gönderme yetkisi bulunmamakta idi. Ancak işçinin ücretsiz izin talep formu doldurması ve işverenin de uygun görmesi halinde, işçi ücretsiz izne gönderilebiliyordu. Buna uyulmadan ücretsiz izne gönderilen işçi, haklı nedenle fesih hakkını kullanarak iş sözleşmesi sona erdirip tazminat ve diğer haklarını alabiliyordu.
Getirilen bu düzenleme ile işveren işçiyi 3 aya kadar ücretsiz izne gönderebilecektir. Bu ücretsiz izni gerekçe gösterip işçi haklı nedenle fesih imkânını kullanamayacaktır.
İşten çıkarma yasağına aykırı bir şekilde işçi çıkaran işverene brüt asgari ücret (2.943,00 TL) idari para cezası uygulanacaktır.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa kısa çalışma ödeneği ile ilgili Geçici 25. Madde eklenmiş olup düzenleme şu şekildedir.
“Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”
Getirilen bu düzenleme ile kısa çalışma ödeneği ile ilgili ödemeler, müfettiş tespiti beklenmeksizin, işverenin verdiği beyan doğrultusunda işçiye ödenecektir. İşveren tarafından hatalı bilgi ve belge verilmesi halinde yapılan yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir. Bu hüküm gereğince fiili duruma uygun şekilde, işçilerin çalışma sürelerine ilişkin beyanda bulunmak gerekmektedir. Dolayısı ile ilgili puantaj kayıtlarının itina ile düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu maddeye göre herhangi bir idari para cezası öngörülmemiştir. Sadece haksız ödemelerin, yasal faizi ile birlikte geri alınacağı belirtilmiştir.
Bu madde hükmü 29/2/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüktedir. Dolayısı ile kısa çalışma uygulamasına 2020/Mart ayında başlamış işyerleri de bu hükümden geriye dönük faydalanabilir.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa kısa çalışma ödeneği ile ilgili Geçici 24. Madde eklenmiş olup, bu maddedeki düzenleme göre, kısa çalışma ödeneği şartlarını taşımayıp ücretsiz izne gönderilen işçiler ile 15/03/2020 tarihinden sonra işten çıkarılıp işsizlik ödeneği şartını taşımayan kişilere nakdi ücret desteği getirilmiştir. İlgili madde şu şekilde düzenlenmiştir.
“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.
Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.
Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.”
Özetle yukarıda yer alan maddelere göre;
1- 3 Ay İşten Çıkarma Yasağı Getirilmiştir.
2- İşverene, İşçiyi Ücretsiz İzine Gönderme Yetkisi Tanınmıştır.
3- İşten Çıkarma Yasağını İhlal Eden İşverene İdari Para Cezası Uygulanacaktır.
4- Kısa çalışma ödeneği şartlarını taşımayıp ücretsiz izne gönderilen işçiler ile 15/03/2020 tarihinden sonra işten çıkarılıp işsizlik ödeneği şartını taşımayan kişilere İşsizlik Fonundan günlük 39,24 TL ödeme yapılacaktır.
5- Emekli olanlar bu madde hükmünden faydalanamayacaktır.
6- Ücretsiz izne gönderdiğini beyan edip de işçiyi çalıştıran işverenlere, bu durumdaki her işçi için her ay brüt asgari ücret (2.943,00 TL) idari para cezası uygulanacaktır
7- Nakdi ücret desteği alanlar sağlık hizmetlerinden faydalanabileceklerdir.
8- Bu madde hükmü 17/04/2020 tarihinden itibaren geçerlidir. Resmi makamlar tarafından ayrıca başka bir açıklama yapılmaz ise, hali hazırda çalışan işçiler bakımından ücretsiz izne ilişkin nakdi destek 17/04/2020 tarihinden itibaren geçerlidir.
9- Kısa Çalışma Ödeneğinde işyerlerinin beyanı esas alınacak, müfettiş raporu beklenmeyecektir.
Koronavirüs, Corona, Coronavirus, Covid-19, COVID-19, İş Kanunu, SGK, İşten Çıkarma
